PRENSA | RADIO y TELEVISIÓN | ARTÍCULOS


Charlas con Mar. Radio Monforte.

-------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------
DÍA INTERNACIONAL DA LINGUA MATERNA
21 de febrero de 2024

Amigos ribeiraos, no Día Internacional da lingua Materna, viñeron a visitarnos ,dende Galicia Tamara Lebón Sánchez a Foto Veterinaria , dende Ávila o novelista Fernando Hernandez Gonzalez e do Norte de Italia, Gerardo Pochintesta , director de Abrentis Art Gallery .

En "Conversas con Mar" de Radio Monforte falamos de temas culturais e a diversión estivo asegurada con un luxo de invitados.

Máis contido nesta ligazón: Conversas con Mar. Radio Monforte


Charlas con Mar. Radio Monforte





--------------------------------------------------------------------------
Agatha Ruiz de la Prada 
en la XXVIII Mostra do Viño de Pantón.
13 de mayo de 2023

La diseñadora de Moda Agatha Ruiz de la Prada visitó la Ribeira Sacra con motivo de la XXVIII Mostra do Viño de Pantón y Charlas con Mar de Radio MonforteRadio Monforte tuvimos el honor de entrevistarla en nuestra Unidad Móvil: Agatha Ruiz de la Prada en Radio Monforte


Agatha Ruiz de la Prada en Radio Monforte.

Agatha Ruiz de la Prada en Radio Monforte


Agatha Ruiz de la Prada con Mar López Sotelo y Rafa Aguiar.

Más información en : El Progreso Ribeira Sacra


-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ESPECIAL DÍA DA LETRAS GALEGAS 2023
17 de mayo de 2023



Programa especial Charlas con Mar de Radio Monforte dedicado al Día das Letras Galegas 2023. Contamos con la presencia del escritor e historiador Manoel Carrete desde Barcelona y  la poeta Isabel Rodríguez Losada y el escritor  Fernando Hernández González desde nuestros estudios.

Música : Fala de María do Ceo y Manu Clavijo con el poema de Lois Pereiro, Pregúntome cando.

Para escuchar el podcast pica en este enlace: Charlas con Mar. Especial Letras Galegas "2023





----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

XXVIII Mostra do Viño da Ribeira Sacra de Pantón.
5 de mayo de 2023

Con motivo de la XXVIII Mostra do Viño da Ribeira Sacra de Pantón y la entrega de premios del VII concurso fotográfico Red Ribeira Sacra Viticultura Heroica, contamos con la presencia en nuestros estudio de Cristina Domínguez concejala de Cultura y Jose Luis Álvarez Blanco del Concello de Pantón y con Antonio Lombardía  presidente de la D.O Ribeira Sacra como grandes colaboradores de dicho concurso. 
Podéis escuchar en este enlace el programa completo : Mostra do Viño da Ribeira Sacra de Pantón


Rafa Aguiar director de Radio Monforte




---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

LA "CAPILLA SIXTINA" DEL ESGRAFIADO GALLEGO
 19 de abril de 2023

Charlas con Mar de Radio Monforte con Javier Quiñoy

El trabajo de campo sobre el Esgrafiado Gallego, la mayor parte de las veces, nos trae muchas sorpresas y cada localización, por muy sencilla que sea, se celebra como un gran acontecimiento, otras veces la celebración es por todo lo alto, cuando lo que tienes ante los ojos es un panel arqueológico ÚNICO hasta la fecha.



Esgrafiado Gallego Historiado



Con la Sra Nieves y Javier Torres
delante del panel arqueológico

Como no podía ser de otra manera, mi programa Charlas con Mar de Radio Monforte tenía que ser el primer medio de comunicación en darnos a conocer la localización de un panel de Esgrafiado Gallego con elementos historiados y figurativos antropomorfos y zoomorfos, únicos hasta la fecha.



Javier Quiñoy, Arquitecto de Viana do Bolo. 

Quedando registrado y catalogado el 5 de abril de 2023 gracias a Javier Quiñoy, arquitecto de Viana do Bolo, que nos facilitó la uticación, al investigador Javier Torres  por acompañarme a realizar el trabajo de campo y la fotogrametría y a la Sra Nieves por ser nuestro principal informante.

Para escuchar el podcast del programa pincha en este enlace:  Charlas con Mar de Radio Monforte. Javier Quiñoy



-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


MARÍA DO CEO. LAR GALLEGO DE SEVILLA

                                                                    28 de marzo de 2023


Con motivo de la actuación de la gran fadista galaico/lusa María do Ceo en el Teatro de la Capitanía General de Sevilla, organizado por el Lar Gallego de Sevilla, tuvimos en nuestros estudio de Radio Monforte a la gran cantante y a través del teléfono a José Antonio Otero presidente de esta entrañable Casa Gallega.
Dos grandes embajadores y divulgadores de la cultural y la lengua gallega. 
Podcast del programa:  Charlas con Mar de Radio Monforte 

María do Ceo con Rafa Aguiar en Radio Monforte

María do Ceo en los estudio de Radio Monforte

Lar Gallego de Sevilla



--------------------------------------------------------------
-----------------------------------

ESGRAFIADO GALLEGO. UN MUSEO AL AIRE LIBRE

Jueves 2 de febrero de 2023
En Común . Crónica del Sur de Lugo


Mar López Sotelo
Directora del Área de Historia y Antropología
Instituto Europeo Campus Stellae.

Me resulta muy inspirador realizar este artículo con las vistas de la Catedral de Santiago desde la ventana de mi despacho. Porque observando y analizando el trabajo exquisito de los maestros canteros en las piedras de la Puerta de las Platerías, me hace retroceder mentalmente unos 12.000 años a.C, dónde florece el arte figurativo del Paleolítico Superior, concretamente en el período Gravetiense, cuándo aparecen representadas las primeras figuras simbólicas en barro cocido ( también llamada cerámica simbólica) y sigo mi recorrido mental por el Neolítico ( 6.000 a 40.000 a.C,), porque fue durante este período dónde aparece el arte figurativo también en la cerámica utilitaria. Este período histórico se caracterizó por la aparición de la agricultura y el pastoreo, originándose en las llamadas Cunas de la Civilización, las primeras sociedades agrarias y el trabajo de la alfarería..... 

Leer máshttps://encomun.es/2023/02/02/esgrafiado-gallego-un-museo-al-aire-libre/

 

Caballero con hexapétala. A Veiga. Ourense. Foto: Ángel Luis Utrera Baza

Caballero con hexapétala. O Tameiron. A Gudiña. Ourense.

Agnus Dei policromado. Mosteiro . Chantada. Lugo

Agnus Dei. San Miguel de Eiré. Pantón. Lugo.

Escenas de músicos en la calle y danzantes. Carril de San Juan. Taboada. Lugo.

Danzantes. Santa Eulalia de Bóveda. Lugo.

----------------------------------------

--------------------------------


CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
6 de febrero de 2022

Charlas con Mar de Radio Monforte

En este programa tenemos como invitados a la fotógrafa freeland Pilar Chaos, José Luis Álvarez Blanco, alcalde de Pantón y el diseñador gráfico CEO de Santolhao Imprenta Digital, con Rafa Aguiar a los mandos, escucha nuestro podcast que nos habla del VIII Concurso Fotográfico "Red Ribeira Sacra -Viticultura Heroica. Podcast: Charlas con Mar-Radio Monforte

---------------------------------
-----------------------------

CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE

Charlas con Mar . Radio Monforte

Para escuchar de nuevo el primer programa de Charlas con Mar de Radio Monforte

--------------------------------------------------------

PROGRAMA ZIG ZAG DE LA TELEVISIÓN GALLEGA


Todo un honor que la presentadora Pilar Rego García me  invitara a participar en su programa ZIG ZAG por el Día Internacional del Patrimonio y que supone un gran avance para la difusión a nivel mundial del descubrimiento científico del Esgrafiado Gallego 

"A Ribeira Sacra é un lugar cargado de beleza de historia e que ademais alberga un museo ao aire libre. Un tesouro do patrimonio cultural galego que aínda se está investigando e catalogando. Falamos do esgrafiado galego, unha arte decorativa, esquemática e simbólica que se conserva nas paredes de casas, hórreos ou igrexas. Unha das persoas que máis sabe e que máis nos pode contar é a investigadora e directora do departamento de Historia e Antropoloxía do Instituto Europeo Campus Stellae, Mar López Sotelo." Pilar Rego García.  

Más información en el Podcast



-------------------------------------------------------------------------------------


CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
19 de noviembre de 2022

Dedicado a la presentación de Diálogo con el Esgrafiado Gallego en Rozabales. Organizado por la Asociación de vecinos y amigos de Rozabales, Consello de Monforte. Contó con la participación de Mar López Sotelo directora del Área de Historia y Antropología del Instituto Europeo Campus Stellae y Rubén López CEO del Grupo Delux. 19 de noviembre de 2022.


Podcast:




Diálogo con el Esgrafiado Gallego en Rozabales.
Concello de Monforte de Lemos

--------------------------------------------------
CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
11 de noviembre de 2022

Charlas con Mar de Radio Monforte recibe en sus estudios a Rosa Pumar presidenta de la Asociación de vecinos y amigos de Rozabales acompañada por el actor Miguel López y la poeta Gloria Guerreo. 11 de noviembre de 2022


Podcast



--------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
26 de octubre de 2022

Charlas con Mar de Radio Monforte. Con unos invitados de lujo y de buen rollo. Juan Míllara de Turismo Pantón, Rubén Moure de Finca Cuarta, Pablo González de Bodega EDV y Pablo Lomba, Comunity Manager de Restaurante & Ocio Playa Fluvial A Cova y desde Montederramo Visi Ferreño su Gestora Cultural. 26 de octubre de 2022. 



-----------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
23 de septiembre de 2022

En Charlas con Mar de Radio Monforte tenemos de invitado al director y gerente 
del Ecomuseo de Arxeriz 

Podcast


---------------------------------------------------


CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
16 de septiembre de 2022

Como invitado de lujo el pintor y escultor Modesto Trigo Trigo que nos contará el preciso proyecto del Museo Generosa Trigo en la parroquia natal de Gundivós .Concello de Sober. 


Podcast


------------------------------------------------------


CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
13 de septiembre de 2022

Hoy Marina González directora del Espazo Xove de Chantada nos comenta la nueva propuesta de la temporada de otoño con la exposición fotográfica de Lidia Villarino y la persona que la inspiró 

Podcast

---------------------------------

CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
2 de septiembre de 2022
  

Ante la proximidad de la Vendimia Heroica 2022 de la Denominación de Origen Ribeira Sacra tenemos en nuestros estudios como invitados al presidente del Consello Regulador José Manuel Rodríguez y Pablo González de la bodega EDV. 

Podcast


----------------------------------------------------
CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
31 de julio de 2022


Charlas con Mar salió a la calle y se acercó hasta el Claustro del Monasterio Cisterciense de Montederramo para realizar un programa en directo con motivo de la presentación del Proyecto Diálogo con el Esgrafiado Gallego en Montederramo. 

Podcast


---------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
14 de julio de 2022

Aquí os contamos lo que disfrutamos haciendo radio en la mismísima Playa Fluvial de A Cova, restaurante y ocio con tormenta incluida y lo que nos contó su gerente Diego López  y en compañía de Juan Míllara de Turismo Pantón, los MinionTour, Rubén Moure de Finca Cuarta y el Community Manager Pablo Lomba.

Podcast

---------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE
Entrevista a Javier Goyanes creador del I Festival Cultural de Toldaos " O Son da Aldea".  
Le acompañan los poetas Isabel Rodríguez y Jesús Fernández " Talento".
16 de junio de 2022


Podcast: 



-------------------------------------
CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE

Roberto Castro teniente alcalde del Concello de Ribas de Sil, nos comenta como se organizó la Festa da Cereixa, o Viño e o Aceite de Ribas de Sil.


Podcast




--------------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE

Tamara Lebón y Pili Chaos dos fotógrafas en la Feria Medieval de Monforte de Lemos.
29-03-2022

Podcast:




---------------------------


CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE

En Radio Monforte también sorprendimos a Germán López Quiroga jefe de estación jubilado, poeta, escritor, fotografo,...por su 95 compleaños. 
20-03-2022

Podcast: 





--------------------------------

CHARLAS CON MAR-RADIO MONFORTE

Las Teatreiras dirigidas por Paqui Abeledo se acercaron hasta Radio Monforte para disfrutar con nosotros del Día del Teatro.
23-03-2022
Podcast:





---------------------------------------


CHARLAS CON MAR- RADIO MONFORTE



Celebramos el 8 de marzo con tres cuatro mujeres muy especiales, Suelen, Noelia y Paqui, nos cuentan su día a día en las empresas que ellas dirigen. 
Podcast: 





----------------------------------------



CHARLAS CON MAR
22 de Febrero de 2022

Invitados Paula Vázquez Verao de A Libraría da Proencia y Luis Fernández Guitián alcalde de Sober que nos hablan sobre las escavaciones de Proendos y el proyecto de la creación de una librería en el rural.
Podcast: 



--------------------------------------------------------------------------------


CHARLAS CON MAR 

RADIO MONFORTE:

12 de febrero de 2022

Charla con Gloría Prada 1º teniente alcalde del Concello de Monforte de Lemos que nos comenta las novedades sobre el patrimonio cultural de la ciudad.




Gloria Prada en Radio Monforte

-----------------------------------------------------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR
11 de febrero de 2022

Una charla muy interesante con Sara Inés Vega, alcaldesa de Castro Caldelas junto con Mabel Álvarez, técnica de Turismo del Centro do Viño da Ribeira Sacra  y Ramón Díaz del Albergue de Peregrinos de Monforte de Lemos.



 Sara Inés, Mabel, Ramón y Casiano en Radio Monforte con Rafa Aguiar


---------------------------------------------------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR
4 de febrero de 2022

Charlas con Manoel Carrete, escritor y asesor de emigración de la Diputación de Ourense y Alejandro Regueiro, editor y director de la Revista Coralia.



Manoel Carrete con Rafa Aguiar en Radio Monforte
 


Alejandro Regueiro con Mar López Sotelo en Ourense.




--------------------------------------------------------------------------------------------------
 
ESGRAFIADOS ESTILO GALLEGO. 
LAS CLAVES DE SU DESCUBRIMIENTO





--------------------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR
26-01-2022

Charlas con María Vázquez, maestra del rural y el Padre Josue párroco del Concello de Pantón.


María Vázque y Padre Josue con Rafa Aguiar en Radio Monforte


--------------------------------------------------------------

CHARLAS CON MAR 
21 DE ENERO DE 2022

Charlas con Pili Chaos técnico farmaceutico y fotografa y Jesús Benavides artista de la madera.



Pili Chaos y Jesús Benavides con Rafa Aguiar en Radio Monforte

--------------------------------------------------------------
CHARLAS CON MAR
17-11-2021

Una charla con  la veterinaria fotógrafa Tamara Sánchez Lebón y la técnico de turismo Mabel Álvarez Sangil del Centro do Viño da Ribeira Sacra.



Tamara y Mabel con Rafa Aguiar en Radio Monforte



--------------------------------------------------------------




Un domingo especial que pasamos conversando coa divulgadora cultural Mar López Sotelo "Esgrafiados...e moito máis.
Para escoitar e descargar, no seguinte enlace: www.radioytele.es

Con Rafa Aguiar en Cadena Ser. 

--------------------------------------------------------------




Nº 279 febrero de 2018

Círculo Saviñao amosa ata o 11 de marzo de 2018 as fotografías que Mar López Sotelo realizou sobre os esgrafiados do Saviñao. A inauguración da mostra tivo lugar o 11 de febreiro, coa asistencia de socios e veciños de Escairón que poideron observaer a riqueza de exemplos da técnica do esgrafiado con que conta o seu municipio.
Segundo destacou o presidente do Círculo Saviñao Enrique Sampil, durante a inauguración da mostra as fotografías de López Sotelo dan constancia dun patrimonio "ignorado no mellor dos casos, e case sempre invisible para as comunidades rurais onde se atopan". Sampil gabou a importanviá deste tipo de traballos para "contribuír á conservación e difusión" dos esgrafiados, "técnica centeraria que aporta máis personalidade e beleza á paisaxe da Ribeira Sacra".
Más información en ENCOMUN.ES



Enrique Sampil presidente de O Círculo Saviñao.


Inauguración "Esgrafiados do Saviñao". Fotos Circulo Saviñao


--------------------------------------------------------------




Nº 293 Octubre de 2018


Foto: Mar López Sotelo, para http://www.encomun.es/?p=20610



A recollida da uva e as primeiras tarefas na adega dan como sesultado algo máis que viño: creatividade e o lecer buscan o seu espazo no tempo de vendimia.


--------------------------------------------------------------




Afondando no proxecto persoal da educadorea social e entropóloga monfortina, Mar López Sotelo unha reinvindicación de Ribeira Sacra como Patrimonio da Humanidade que a levou a documentar os esgrafiados como uns dos recursos deste territorio. O seu traballo serviu pra incluir os esgrafiados no recoñocemento de Ben de Interese Cultural para Ribeira Sacra.

Ana Belén Fernández para Xornal de Lemos. Gal.



Mar López Sotelo ante un esgrafiado en O Saviñao
 


--------------------------------------------------------------



O Espazo Xove de Chantada acolle ata o 28 de Febreiro unha Exposición fotográfica sobre esta técnica decorativa tradicional do territorio.

Roi Fernádez .La Voz de Galicia

Pra ver máis picar no enlace:


Foto Roi Fernández para la Voz de Galicia


--------------------------------------------------------------




Exposición de Mar López "Esgrafiados na Ribeira Sacra"

Con motivo de la Inauguración de la Exposición Itinerante Esgrafiados na Ribeira Sacra " en el Espazo Xove de Chantada, la renombrada Sumiller Mercedes González me dedica este precioso artículo en su blog Membajadora. VitisLucus en reconocimiento a mi trabajo de localizar, cartografiar, catalogar y poner en valor mi trabajo de campo sobre esgrafiados en el rural gallego.

Espazo Xove Chantada


--------------------------------------------------------------


Novas propostas de investigación e divulgación incorporan as decoracións en cal ao patrimonio do país.

Xermán Hermida.
Santiago de Compostela 
29-10-2018

Reportaje sobre mi trabajo de investigación sobre los Esgrafiados en la Ribeira Sacra 

San Vitorio de Ribas de Miño. O Saviñao.
Foto: Mar López Sotelo

Un novo patrimonio está se a reivindicar no espazo público. Espallada por boa parte do país pero cunha especial presenza na Ribeira Sacra, as artes do esgrafiado e do encintado decorativo, xeitos tradicionais de decorar o exterior dos edificios, aparecen como elementos a conservar e defender. Maila a levar anos a ser estudados, é mediante o traballo colectivo a través das redes sociais e da man de axentes locais que estas formas artísticas están a se dar a coñecer nos últimos meses como un novo recurso cultural e turístico. Espazo na rede, exposicións, conferencias, publicacións, propostas didácticas e outras iniciativas reclaman a importancia destes bens.

Adornos na forma de figuras realizadas co cal que se emprega para recubrir as xuntas das pedras na casa e relevos realizados no encalado que cobre as paredes son manifestacións artísticas que atra o momento pasaron desapercibidas para o público e institucións. Exemplos destes labores espállanse por vivendas tradicionais de todo o país, cunha especial presenza na Ribiera Sacra . Logo de anos a pasar desapercibidos, encintados e esgrafiados comezan a acadar recoñecemento da man de investigadores e divulgadoras como Mar López. A partir dun interese por todo o relacionado con este territorio " como proxecto de superación persoal, ao subrir unha enfermidade dediqueime a fotografar a zona en apoio da súa candidatura para Patrimonio da Humanidade como un xeito de pasar o tempo".Esa educadora social aproveitou os coñecementos que está adquirir no grao de antropoloxía Social e Cultural para a súa paroximación ao territorio. " Baseino todo no estudo etnográfico, Abordei o viño, os bancais e a viticultura heroica, pero tamén mosteiros, pombais, casas antigas, todo o que atopaba". No medio de todos os elementos que retrataba e recollía, " unha tarde a fecer estas rutas atopi unha decoración que non ceñecía". E aí comenzou o seu interese polos traballos en cal....



------------------------------------------------------------
CASTRO CALDELAS y la RIBEIRA SACRA 
Manuel Fraga Carou
19-10-2018

Siempre será un honor para esta "activista cultural" como me define el Periodista Manuel Fraga Carou en este artículo El Compostelano que reconozcan y apoyen mi labor de difusión de todo el patrimonio ribeirao a través de las redes sociales.

Durante el acto de presentación del libro de Manuel Carrete " Portela Valladares: ante el estatuto" en el salón noble del Castillo de Castro Caldelas, varias personalidades de la categoría del cantautor Amancio Prada, la cantante Lucía Pérez, el artista Enrique Domínguez y la profesora y cantante Carmen Penim, se unieron a mí en un improvisado brindis porque consideran que la Ribeira Sacra debe ser Patrimonio Mundial de la Unesco.



Brindis por la Ribeira Sacra Patrimonio Mundial.



--------------------------------------------------------------


LOS ESGRAFIADOS MARIDARÁN CON VINO EN 
VÍA ROMANA

ribeirasacra@elprogreso.es

12 de octubre de 2018
--------------------------------------------------------------
Ana Rodíl. El Progreso
21.07.2018


Esta técnica ornamental que pudeo llegar a la Ribeira Sacra a través del Camino de Invierno está prácticamente perdida...


Mar López ante un esgrafiado en San Fiz de Cangas. Pantón
Foto: Antonio Parga


-----------------------------------------------------------------------------------

ENTREVISTA EN ONDA CERO MONFORTE


Mar López Sotelo en Onda Cero Monforte para hablar de la exposición itinerante " ESGRAFIADOS EN LA RIBEIRA SACRA" que podemos ver en el Centro do Viño da Ribeira Sacra en Monforte de Lemos del 8 de junio al 8 de julio de 2018.
Podéis escucharla en este enlace:





-----------------------------------------------------------------------------------


RIBEIRA SACRA: Vino, Enoturismo y Cultura en VITISLUCUS

VITISLUCUS: Expertos en Análisis Sensorial y Enoturismo

Mercedes González,sumiller y presidenta de Vitislucus organiza la Cata "VITISLUCUS: Expertos en Análisis Sensorial y Enoturismo, centrada en la Ribeira Sacra dónde además del vino se hablará de enoturismo y cultura desde la perspectiva de un "poker de damas": Araceli Vázquez  premiada viticultora y bodeguera de Adegas Malcavada D.O. Ribeira Sacra, Paula  gerente e ideóloga de Perriturismo y Mar López Sotelo investigadora  y administradora del grupo de Facebook LA RIBEIRA SACRA DEBE SER PATRIMONIO DE LA HUMANIDAD.
Más información en : membajadora.blogspot.com.es

VITISLUCUS: Expertos en Análisis Sensorial y Enoturismo



-----------------------------------------------------------------------------------


CUADRO DE HONOR
Catálogo con cerca de 500 esgrafiados

Ángel Arnáiz  
El Correo Gallego


Artículo Correo Gallego. Edición Lemos

--------------------------------------------------------------



Entrevista sobre esgrafiados en Onda Cero Monforte




Entrevista Onda Cero Monforte

-------------------------------------------------------------



 ESGRAFIADOS DO SAVIÑAO
Exposición Fotográfica



Círculo Saviñao. Escairón. O Saviñao. Lugo.


Inaugurada no Círculo Saviñao unha exposición sobre esgrafiados de Mar López Sotelo que agradece a posibilidade " de dar a coñecer estas obras de arte que temos polo rural e que hai que seguir ponendo en valor"Conversamos con ela no programa local deste martes.

Escoitanos no 91,8 da F.M ou en Internet:
http://www.ondacero.es/emisoras/galicia/monforte-lemos/

Maís información sobre os traballos de Mar López Sotelo, nesta ligazón: 
Por certo que o esgrafiado que aparece no cartel que anuncia a exposición é o mural funha casa de San Vitoíro en Ribas de Miño que representa unha escena de caza " algo que o fai único" asegura a autora de mostra"





--------------------------------------------------------------


En busca del esgrafiado perdido

Una educadora social localiza en la Ribeira Sacra medio millar de ejemplos de esta técnica decorativa, muy poco habitual en Galicia

Articulo escrito por A. Leyenda para FARO DE VIGO | 18.01.2018 | 11:46


Casi nadie había reparado en la misteriosa decoración que lucen algunas casas de la Ribeira Sacra, hasta que la educadora social con formación en etnografía Mar López Sotelo decidió explorar esta zona con su cámara de fotos. Guiada por una amiga, descubrió cerca de 500 esgrafiados en unos 130 núcleos de población. El ejemplo documentado más antiguo de esta técnica decorativa data de finales del siglo XVIII, aunque no se descarta que los haya anteriores. 

No se entiende la historia del patrimonio cultural sin las casualidades: hizo falta que unos campesinos se pusieran a cavar en busca de agua en un campo a 40 kilómetros de Xian para que apareciese el formidable ejército de terracota del emperador chino Qin Shihuang; o que Napoleón proyectase sus sueños de grandeza sobre Egipto para que uno de sus soldados encontrase la piedra de Rosetta en el muro de un fuerte. Igual que, en su debida escala, fue necesario que la educadora social Mar López Sotelo pasase por un difícil momento personal para que agarrase su cámara de fotos, se pusiese a explorar la Ribeira Sacra y en uno de sus paseos, conducida por una amiga, se diese de bruces con una sorprendente y misteriosa decoración en la fachada de una casa. Fue el primero de los cerca de 500 esgrafiados en unos 130 núcleos que ha documentado en esta zona pródiga en riqueza histórico-artística, pero en la que (casi) nadie había reparado en este ornamento tan especial dentro del contexto gallego. El último de los hallazgos, de hace solo unos días, es el más espectacular: toda una escena de caza completa.

El esgrafiado es una técnica decorativa que consiste en raspar la primera capa de una superficie lisa previamente enlucida conforme a un dibujo -desde motivos geométricos hasta figurativos-, de modo que se crea un efecto de contraste entre los dos colores que quedan a la vista. Esgrafiados son, por ejemplo, las típicas decoraciones que llenan los muros de la Alhambra o las de numerosas fachadas de Segovia.

Esgrafiados están, también, los muros de San Andrés de Teixido, en este caso contrastando el blanco de la cal con la piedra. Esto dos materiales son los que se usan también en los encintados de la Ribeira Sacra, aunque la variedad de dibujos es mucho más rica que en ese ejemplo, probablemente el más reconocible de la comunidad.

Desde aquel paseo inicial con la bodeguera Araceli Vázquez, Mar López, ahora de nuevo residente en Pantón tras años fuera de Galicia, empezó a escudriñar los rincones de la Ribeira Sacra en busca de más de estos motivos. A través de un blog y de una página de Facebook fue difundiéndolo y el éxito la fue retroalimentando: cada vez más gente le hablaba de esas decoraciones en esta o en aquella aldea. Aparecieron en casas, en un monasterio, en hórreos, en alpendres, hasta en torres de electricidad. Algunas tan esquivas que tuvo que colgar la cámara de una rama para poder hacer la foto por control remoto.

Ella, educadora social con formación en etnografía, lo hacía como pasatiempo, pero pronto empezó a despertar el interés entre varios estudiosos. El pasado verano una selección de fotos estuvo expuesta en el Museo Etnográfico Liste de Vigo, en cuya colección permanente se pueden seguir viendo. También empezó a colaborar con Rafael Ruiz Alonso, un especialista en este tipo de decoración que, sin embargo, desconocía su implantación en esta parte de Galicia.

Ahora, además de seguir con el trabajo de campo y de alimentar un mapa en línea con el que cualquiera puede localizar los hallazgos, Mar López Sotelo está centrada en dos puntos: difundir este singular patrimonio, hasta ahora más bien oculto, y tratar de elucidar los enigmas que lo rodean. Para lo primero está en estos momentos inmersa en la preparación de dos exposiciones, y también se ha involucrado en charlas y rutas.

El por qué y el quién

Con respecto a lo segundo, se intuyen novedades. De los esgrafiados documentados, el más antiguo data de 1791, aunque no se descarta que los haya anteriores. El porqué recurrir a esta técnica se puede tomar de la bibliografía comparada. El esgrafiado es una técnica decorativa, sí, y como es habitual, cuanto más rica, mayor estatus social indica. Pero no es solo cuestión ornamental, la cal usada también protege de humedades y hongos la piedra, el elemento constructivo más valioso.

Falta el quién. Con los cerca de 130 puntos en el mapa, Mar López observó un patrón; son más abundantes a lo largo del Camino de Invierno a Santiago, así que esa puede ser una vía de difusión de esta técnica.

Sin embargo, se encontró en las aldeas con que los propietarios de las edificaciones esgrafiadas no sabían de dónde habían salido ni quién las podría haber hecho. Ahora acaba de encontrar un hilo del que tirar. En un viejo diccionario del lenguaje de un clan de canteros se topó con la palabra charuja, que viene a significar lo mismo que esgrafiado.

Los canteros, es sabido, fueron un gremio muy celoso de lo que hoy llamaríamos su propiedad industrial. Y se desplazaban por Europa construyendo iglesias desde que, en la Edad Media, comenzó la peregrinación a Compostela. Una hipótesis para empezar a conocer mejor este nuevo filón del patrimonio cultural de Galicia.


No hay comentarios:

Publicar un comentario